İLXAN
<$Saturday, July 15, 2006div>

گئده ن آغور ايل- مرتضي قلي خان ايل بيگي قشقايي

ايل بزرگ مهاجر- مسعود طاهري

موسيقي هر قومي به نوعي بازگو کننده گذشته آن قوم نيز مي باشد و شايد بتوان موسيقي را چکيده ی خاطرات تلخ و شيرين اقوام دانست.

موسيقي اصيل قشقايي عموماً غم انگيز است و با بکارگيري ملودي هاي غم انگيز و سوزناک به بيان خاطرات و دردهاي قومي مي پردازد که در طي قرن ها در به دري و خانه به دوشي شاهد ظلم و ستم حاکمان و ناسازگاري طبيعت ستيزه گر بوده است. خاطراتي که يادآور حزن و ماتم و در به دري هاي هميشگي آنان است. خاطراتي که تداعي کننده سال هاي تبعيد و قتل عام هاي بيرحمانه حاکمان جبار است. غم سنگيني که در آهنگ ها و ملودي قشقايي ها به چشم مي آيد شايد به اين دليل است که در وراي اکثر آهنگ هاي اصيل قشقايي ها حکايتي از غم و اندوه هميشگي آنان خفته است. يکي از سوزناک ترين و غم انگيز ترين اين آهنگ ها و ملودي ها آهنگ گدن آغور ائل ( ايل بزرگ مهاجر) است که يادآور آوارگي و در به دري ايل قشقايي با قريب يکصد هزار خانوار در گذشته اي نه چندان دور است. در سال 1239 هـ.ق پس از مرگ جاني خان قشقايي ايلخاني قشقايي يکي از پسرانش به نام محمد علي خان ايلخاني و پسر ديگرش مرتضي قلي خان ايل بيگي قشقايي شدند. محمد علي خان در زمان کوتاهي چنان قدرت و اعتباري در فارس به دست آورد که باعث حسادت و بدبيني حاکم فارس يعني حسينعلي ميرزا فرمانفرما يکي از پسران فتحعلي(شاه) شد. او براي در امان ماندن از توطئه در سال 1245 هـ.ق با يکي از دختران فرمانفرما ازدواج مي کند ولي حاکم روز به روز به ايلخاني بدبين تر مي شد، چون فکر مي کرد ايلخاني قصد براندازي او را دارد. در اين بين وزير ايالت فارس يعني ميرزا محمد علي مشير الملک به آتش نفاق و بدبيني دامن زده و اوضاع را وخيم تر مي کرد. سرانجام در سال 1247 هـ.ق فرمانفرما ايلخاني قشقايي را دستگير و باغ و قصر خانوادگي اش، باغ ارم، را مصادره کرد.

مرتضي قلي خان ايل بيگي قشقايي حاضر نشد تن به مذلت بدهد، بنابراين دستور داد ايل قشقايي به طرف کرمان حرکت کند و از ايالت فارس خارج شود. وقتي فرمانفرما از قضيه مطلع شد فوراً محمد علي خان را آزاد و از او خواست که مرتضي قلي خان را از اين تصميم منصرف گرداند. ولي محمد علي خان پس از آزادي به ايل و مردمش پيوست.

قريب به يک صد هزار خانوار قشقايي به طرف کرمان حرکت نمودند. والي کرمان از ايل و بزرگانش به گرمي استقبال نمود.(زيرا در آن زمان تعداد خانوار هم از لحاظ نظامي و هم از لحاظ اقتصادي ارزش شايان توجهي داشت.) اما فتحعلي شاه پس از اطلاع از موضوع طي نامه اي به فرمانفرما از او خواست که به هر طريق ممکن قشقايي ها به فارس برگردانده شوند.

در 1248 هـ.ق فرمانفرما به همراه 15000 تفنگچي براي مذاکره و بازگرداندن قشقايي ها شيراز را به قصد کرمان ترک کرد. ولي ايلخاني قشقايي سوگند خورد تا زماني که مشير الملک وزير ايالت فارس است نه او و نه ايل قشقايي قدم به فارس نخواهند گذاشت. فرمانفرما ناچار مشير الملک را عزل کرد. ايلخاني حاضر به بازگشت شد و از مرتضي قلي خان و ساير خوانين خواست به طرف فارس حرکت کنند. ايل قشقايي به طرف فارس حرکت نمود.

در راه بازگشت 2000 سوار مسلح قشقايي به فرماندهي مصطفي قلي خان ( برادر کوچکتر ايلخاني ) براي کمک به سرکوب شورش علي نقي خان سرتيپ که در ارگ کرمان پناه گرفته بود، اعزام مي شوند. اما در اين درگيري مصطفي قلي خان که يکي از شجاع ترين و بي باک ترين چهره هاي ايل قشقايي بود ، کشته مي شود. غم از دست دادن مصطفي قلي خان در ديار غربت قشقايي ها را در سوگ و ماتمي سنگين فرو برد.

يک سال در به دري و آوارگي دل ها را افسرده و غمگين کرده بود. مرگ مصطفي قلي خان نيز که در شجاعت و دلاوري در ايل بي نظير بود، بر غصه ي آوارگي افزوده شد.

اين حزن و اندوه و حکايت آوارگي و در به دري ايل در آن دوران به صورت آهنگ سوزناکي درآمد. قريب به دو قرن از اين ماجرا مي گذرد، ولي هنوز آهنگ گدن آغور ائل براي قشقايي ها يادآور آوراگي و در به دري و هجرت است.

قره داغلار يول وئرينگ چيخه م باشينزا
من قوربانم تورپاقينزا٬ داشينزا
مارال اولام٬ ايچه م٬ قونام دشينزه
باخام گره م يار ائللره هاردادور

باشي پارا پارا بوز دومانله قارله داغ
دامنينن قونان آغور ائل نيجه اولده
دامنينن گئده ن آغور ائل نيجه اولده

ترجمه

اي کوه هاي سياه راه بدهيد تا به قله ها برسم
من به قربان خاک ها و سنگ هايتان
پرنده باشم و پرواز کنم و به سينه تان بنشينم
نگاه کنم ببينم ايل دوستان کجاست.
اي کوه های مه آلود و پوشيده از برف
ايل بزرگی که از کنارت کوچ می کرد چه شد؟
ايل بزرگی که بر دامنت اطراق مي کرد، چه شد؟

منابع :

- کوچ نشينان قشقايي فارس- بيرابرلينگ
- کوچ با عشق شقايق ها- منوچهر کياني

ميرزا مأذون قشقايى

يا على! ياعلى! شاه-ى لو كشف



يا على! ياعلى! شاه-ى لو كشف Ya Əli! ya Əli! şah-i ləv kəşəf!
موبارك تاجينا تبارك الله Mubarək tacına təbarək əllah
وصى-يى موصطفا٫ سيرر-ى من عرف Vəsiyy-i Mustafa, sirr-i mən ərəf
حققه عين اليقين٫ كوفره ايشتيباه Həqqə eyn əl-yəqin, küfrə iştibah

لامكان مولكونده گنج-ى عيززتن Laməkan mülkündə gənc-i izzətən
كورسويه لاييقن٫ عرشه زينتن Kürsüyə layiqən, ərşə zinətən
قلمه قوووتن٫ لؤوحه سرخطن Qələmə quvvətən, lövhə sərxətən
جبراييل اوستادى٫ مورشيدن بالله Cəbrayıl ustadı, mürşidən billah

سهمين لرزه سالدى عرش-ى كئيوانا Səhmin lərzə saldı ərş-i keyvana
ذوالفقارين رؤونق وئردى ايمانا Zülfəqar'ın rövnəq verdi imana
ياندى آتشكده٬ سيندى بوتخانا Yandı atəşkədə, sındı butxana
ملك تحسين ائتدى٫ حق احسن الله Mələk təhsin etdi Həq əhsən allah

اولین نشست دانشجویان قشقایی دانشگاه هرمزگان

اولین نشست دانشجویان قشقایی دانشگاه هرمزگان در روز پنجشنبه ۴/۱۲/۸۴ در پردیس دانشگاه هرمزگان با حضور پرشور دانشجوبان قشقایی برگزار گردید.

این جلسه با تلاوت قرآن توسط آقای جعفر خلیلی آغاز شد و سپس آقای امین خسروی از تاریخچه قشقایی و از دلاوریهای این ایل گفت.

سپس از اهداف برگزاری این نشست ها که قرار شد تداوم داشته باشد و از برنامه هایی که قرار است انجام دهند سخن به میان آورد.

در ادامه جلسه دانشجویان به معرفی خود پرداختند و نظرات و پیشنهادات خود را ارائه دادند.

در این جلسه با توافق اعضا آقای امین خسروی به عنوان دبیر و هماهنگ کننده جلسات معرفی گردید.

آقای رشید پناهی به عنوان روابط عمومی آقایان و خانم منظر الماسیان روابط عمومی خانم ها انتخاب گردیدند.

مقرر شد یک تیم سه نفره آقایان شریف داوودی ،رامین یزدان پناه و جعفر خلیلی برای تهیه اساسنامه اقدام کنند.

همچنین در این جلسه برای تهیه یک نشریه به نام اِلسون(Elsavan) به سردبیری آقای بهنام رضائی به صورت گاهنامه توافق گردید.

اعضای شرکت کننده در این جلسه به شرح زیر می باشد:



نام ونام خانوادگی- طایفه- محل سکونت- رشته تحصیلی

رشید پناهی- عمله،قتلو -شیراز- مکانیک
عباس پیراسته -عمله،بهمن بیگلو -فیروزآباد- کشاورزی
جلال نجفی -عمله، شبانکاره- فیروزآباد- صنایع
رضا الماسیان -عمله،قره قانی -شیراز- برق
بهنام رضایی -دره شوری،جانبازلو -شهرضا -مدیریت بازرگانی
جعفر خلیلی -شش بلوکی،علمدارلو -فراشبند -مدیریت بازرگانی
رامین یزدانپناه -شش بلوکی،علمدارلو -فراشبند -مکانیک
مهدی میرزایی -عمله،موصلو -شیراز -مکانیک
شریف داوودی -فارسیمدان -یاسوج -کشاورزی
علی بیاتی نیا -عمله.سکز- لار -مدیریت صنعتی
یاسر افشاری پور -دره شوری -نور آباد -عمران
نیما رحیم زاده -دره شوری،قجابیگلو -گچساران- مکانیک
امین خسروی -عمله،کهواده -فیروزآباد -ریاضی
مجتبی ریحان نژاد -دره شوری -گچساران -صنایع
حمیده احمدی -مرودشت -مشاوره
طاهره فارسی- فارسیمدان -مرودشت -زمین شناسی
بهناز قهرمانی -عمله،نمدی -فیروزآباد -مدیریت صنعتی
سولماز عباسی -کشکولی -فیروزآباد -ادبیات فارسی
زینب عشقی -عمله، نمدی -فیروزآباد -مدیریت گمرک
سکینه اسدی زاده -دره شوری -نورآباد -مدیریت صنعتی
فاطمه محمدی -گله زن -کوار -عمران
منظر الماسی نیا -عمله، قره قانی -شیراز -کشاورزی
منصور بلاغی اینانلو -اینانلو -فسا -مدیریت صنعتی
فیض الله رستمی -صفی خانلو -فراشبند -برق
محمود کنعانی خواه -شش بلوکی -آباده -کشاورزی

در ضمن جلسه آتی این انجمن در تاریخ ۱۱/۱۲/۸۴ برگزار خواهید گردید. از علاقه مندان دعوت به عمل می آید.